Od kilku dekad obszar badań antropologii wykracza poza domenę tradycyjnie rozumianą jako społeczno-kulturowa. Od czasów etnograficznych badań w laboratoriach naukowych, zainicjowanych przez Stevena Woolgara i Bruno Latour’a, antropologia i metoda etnograficzna odgrywają centralną rolę w społecznych studiach nad nauką. W ramach tej dziedziny wypracowane zostały specyficzne formy interdyscyplinarnej współpracy, jak również antropologicznej autorefleksji dotyczącej zalet i ograniczeń metody etnograficznej stosowanej w środowisku nauk ścisłych.
Współcześnie ruch poza to, co wyłącznie ludzkie, jest napędzany przez szersze zjawiska społeczno-naturalne, takie jak kryzys ekologiczny i klimatyczny, z którymi mierzą się badane przez antropologów społeczności. Intensyfikacja nakładających się na siebie kryzysów coraz częściej stawia w centrum zainteresowania antropologii relacje ludzi z ich środowiskiem i nie-ludzkimi aktorami (np. Helmreich 2010, Kohn 2013, Govindrajan 2018, Khan 2023). Ruch ten wnosi nowe problemy do antropologii i charakterystycznej dla niej metody badań: skłania do adaptacji współczesnych trendów w innych dziedzinach humanistyki, takich jak posthumanizm czy nowy materializm, i do rekonceptualizacji etnograficznego terenu. Jednocześnie wymaga przemyślenia na nowo relacji pomiędzy zachodnimi naukami ścisłymi i innymi systemami wiedzy oraz metod badania tych relacji.
Polska antropologia mierzy się z podobnymi problemami, związanymi z prowadzeniem interdyscyplinarnych badań dotyczących relacji pomiędzy badanymi społecznościami i środowiskiem naturalnym, jak np. badania wpływu gloalnego ocieplenia na życie mieszkańców polskich miast, czy badania dotyczące wydobycia gazu ziemnego i przemian gospodarki energetycznej. Wymagają one zarówno dostosowania narzędzi teoretycznych, jak i wypracowania nowej metodologii, uwzględniającej istotną rolę nie-ludzkich aktorów w ramach badanych zjawisk społecznych, i włączającej wiedzę wypracowaną w ramach innych dyscyplin naukowych.
Celem tej konferencji jest dyskusja nad przemianami metody etnograficznej w sytuacji wtargnięcia nie-ludzkich aktorów w obszar tego, co wcześniej klasyfikowaliśmy jako społeczno-kulturowe, i wymuszonej w ten sposób interdyscyplinarności. Interesują nas etnografie w laboratorium i poza nim, rola zachodniej nauki i jej adaptacje w lokalnych środowiskach, nienaukowe systemy wiedzy i generowane przez nie formy relacji pomiędzy ludzkimi i nie-ludzkimi aktorami.
Interesują nas zwłaszcza:
– Przemiany metody etnograficznej w sytuacji interdyscyplinarności.
– Relacje pomiędzy różnymi systemami wiedzy i ich hierarchie.
– Etyka badawcza etnografii więcej-niż-ludzkiej.
– Formy współpracy z badanymi więcej-niż-ludzkimi społecznościami.
– Metody badania i opisu nierówności międzygatunkowych.
Efektem dwudniowej dyskusji na te tematy będzie zmapowanie etycznych i metodologicznych wyzwań, przed którymi stoi współczesna antropologia, co z kolei pozwoli na skuteczniejsze badanie wielopłaszczyznowych kryzysów społeczno-naturalnych.
Call for papers
Partnerami Fundacji w realizacji niniejszego projektu są:
Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk,
Głównym realizatorem projektu jest:
dr Maria Dębińska,
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II”
Finansowanie projektu:
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk,
